Satranc Nedir?

[Admin]

Satranç...En ciddi
insanların tüm yaşamlarını adadıkları,hakkında kalın ciltler
yazılan oyun...Şimdi buna gerçekten oyun mu diyeceğiz,yoksa
bilim mi?Satrancın tarihçesine bakacak olursak,bu oyunun daha
çok,kültürce önde olan ülkelerde
yaygınlaştığını görürüz.Nitekim,ortaçağın
sonlarında ,zamanın kültür önderi Araplar,satrancı
Avrupa'ya
tanıtmışlardır.Avrupa'nın en eski satranç yazarlarının 1500'lerde İspanya ve Portekiz'de
yaşadıklarını görüyoruz;bu ülkeler de maddi ve zihinsel buluşlarda çağlarının önderleriydi.
Rönesans
döneminde İtalya'dan Polerio ve Greco'nun adları dünya
satrancında önde geliyordu.On sekizinci yüzyılda ve Napolyon
döneminde politika ve beğeni sorunlarında Avrupa'nın önde
gelen ülkesi Fransa'ydı: Philidor ile Labourdonnais de bu
dönemde ün yapmışlardır.Napolyon kendisi de boş zamanlarını
bu oyuna veriyordu.
On dokuzuncu yüzyılda
satrancın yaygın olduğu ülkeler,İngiltere daha sonra Almanya,Rusya
ve Amerika'ydı.Büyük Savaş'tan (1914-1918) sonra satrancın ve
satranç turnuvalarının yaygınlaşması,eski düşman uluslar
arasında bir köprü kurarak uluslararası
gerginliklerin giderilmesinde kendine düşen görevi bilim ve sanattan daha çabuk başarmıştır.
En büyük
kültür aşamasındaki insanların oynadığı bu oyunun değerini
açıklamaya çalışacak olursak bunu belki şu
görüşte bulabiliriz:Satranç bir mücadele oyunudur
ve Lasker'in belirtmiş olduğu gibi,masabaşı türünden
olsun,insanların bir mücadele oyununa içgüdüsel
gereksinimi vardır.Bu,özellikle modern
çağlarda,makineleşmiş bir ortamda dizginlenen,dolayısıyla eş
tempoyu tutturmak zorunda kalan insanların,bir yolunu bulup bireysel
güçlerini sınama ve kendilerini gösterme tutkularından
gelmektedir.Ancak,yüksek kültürlerin insanları
gelişigüzel bir oyunla yetinememektedirler.Uzun dönemde,ne
bedensel beceriler ne de şansa bağlı oyunlar bu insanları
doyurmaktadır.Ama satrançta,şansı dışlayan,salt zihinsel bir
oyun bulmaktayız.Kazanılsa da yitirilse de satranç yalnızca
zihnin
mücadele gücüne dayanmaktadır;ona taşıdığı derinliği veren de işte budur.
Bu gözlemler,bize satrancı sanatın ta yanına getirecek anlatım olanakları sunmaktadır.
Bir oyun aynı zamanda sanat
olabilir mi diye sorabiliriz.Bu soruyu,oyunla sanatın birbirinden
sandığımız kadar ayrı olmadıklarını söyleyerek kısmen
yanıtlayabiliriz.Her ikisinde de ortak yan çoktur(''Sanatı tarif
etmeye mecbur olsam,oyundur derim...''Bedri Rahmi
Eyüboğlu-Çev.notu).
Bir kez maddi açıdan
her ikisi de kesinlikle amaçsızdır.Ayrıca oyun oynayan kimse de
tıpkı sanatçı gibi kendi dünyasını kurar ve
günlük yaşantının tekdüzeliğinden ,kendisine kurduğu
masal ülkesine uçar gider.Kaldı ki,her sanat
başlangıçta bir oyun ve boş zaman eğlencesi idi.Tarih
öncesi insanının duvar resimleri,eski Yunan çobanlarının
şarkıları ya da komedileri sanattan çok uzaktan
değillerdi.Talihsiz aşığın,çektiklerini sazına dökmeye
başladığı an,sanatın doğduğu andır.Sanatın
özü,sanatçının,kendi ruhunu elindeki gerece
yansıtabilme yeteneğinde saklıdır.
Yüzyıl önce
satranç kuşkusuz yalnızca bir oyundu.Ancak,örneğin
Rubinstein'ın oyunlarını saran,o derin kendini adama duygusunu
algılayan bir kimse,artık bilirki,satranç yeni ve sürekli
gelişmekte olan bir sanattır.
'' RİCHARD RETİ “

[furkanbal]

TEŞEKKÜRLER